Τι είναι το BIOS Τι είναι το UEFI και ποιες οι διαφορές μεταξύ τους;

Οι νέοι υπολογιστές χρησιμοποιούν το υλικολογισμικό (firmware) UEFIαντί για το παραδοσιακό BIOS. Αποτελούν και τα δύο low-levelλογισμικό που φορτώνουν μόλις ξεκινήσετε το PCσας και πριν φορτώσει το λειτουργικό σύστημα, απλά το UEFIείναι μια πιο σύγχρονη πλατφόρμα που υποστηρίζει μεγαλύτερα μεγέθη σκληρών δίσκων, πιο γρήγορη εκκίνηση, περισσότερες επιλογές ασφαλείας και –πολύ βολικό- γραφικά και χρήση ποντικιού.

Παρατηρούμε αρκετά σύγχρονα PC να είναι εξοπλισμένα με UEFI αλλά το αναφέρουν ως BIOS για να αποφύγουν την σύγχυση σε άτομα που έχουν συνηθίσει το παραδοσιακό PC BIOS. Ακόμα και αν το PC σας χρησιμοποιεί τον όρο “BIOS”, όποιο PC σχεδόν και να αγοράσετε σήμερα είναι εξοπλισμένο με UEFI firmware αντί για BIOS.

Τι είναι το BIOS? 

 

Το BIOS είναι τα αρχικά των λέξεων Basic Input – Output system. ενός low-level software (low level software λέγεται το λογισμικό χαμηλού επιπέδου γραμμένο συνήθως σε κώδικα μηχανής) που βρίσκεται σε ένα τσιπάκι στην μητρική του υπολογιστή σας..

Το BIOS φορτώνει ενώ εκκινεί ο υπολογιστής σας και είναι υπεύθυνο για να «ξυπνάει» τα εξαρτήματα του υπολογιστή σας, να εξασφαλίζει ότι λειτουργούν σωστά και μετά να τρέχει τον boot loader που εκκινεί τα Windows η όποιο άλλο λειτουργικό σύστημα έχετε εγκαταστήσει.

σ.σ. κρατάμε τους όρους παρακάτω στα αγγλικά μια και το 99% των μενού BIOS ανεξαρτήτως κατασκευαστή είναι στην αγγλική γλώσσα.

Μπορείτε να διαμορφώσετε διάφορες επιλογές στην οθόνη SETUP του BIOS.

Μερικές από αυτές τις ρυθμίσεις είναι το computer hardware configuration (ενεργοποίηση η όχι εσωτερικής κάρτα γραφικών, ήχου, usb η κάρτας δικτύου), system time (ώρα συστήματος), και το boot order (με ποια συσκευή να ξεκινήσει πρώτα το PCπ.χ. δίσκος, CD/DVD, η φλασάκι USB).

Μπορείτε να αποκτήσετε πρόσβαση σε αυτή την οθόνη πατώντας ένα συγκεκριμένο πλήκτρο κατά την εκκίνηση. Αυτό διαφέρει από υπολογιστή σε υπολογιστή, συνήθως είναι το Esc. Το F2, F10, η το Delete. Όταν σώσετε μια αλλαγή που έχετε κάνει αυτή αποθηκεύεται στο τσιπάκι επάνω στην μητρική του υπολογιστή. Όταν θα ξεκινήσετε τον υπολογιστή το BIOS θα διαμορφώσει τον υπολογιστή με τις ρυθμίσεις που έχει αποθηκεύσει.

To BIOS εκτελεί στην συνέχεια την λειτουργία POST – Power-On Self Test (Διαγνωστικός έλεγχος κατά την εκκίνηση), πριν ξεκινήσει το λειτοργικό σας σύστημα. Ελέγχει για να εξασφαλίσει ότι οι ρυθμίσεις του υλικού είναι έγκυρες και λειτουργούν σωστά. Αν κάτι πάει στραβά θα δείτε ένα μήνυμα στην οθόνη, π.χ το πιο κλασικό είναι όταν δεν ανιχνεύεται πληκτρολόγιο «Keyboard no present – Press F1 to resume” ή θα ακούσετε μία σειρά από μπιπ, 3 ή 5 ή 7 κλπ.

Θα πρέπει να ανατρέξετε στο manual της μητρικής σας για να δείτε τι σφάλμα σημαίνει ο αριθμός των μπιπ που ακούσατε. Συνήθως ο ίδιος αριθμός μπιπ σημαίνει και διαφορετικό σφάλμα ανάλογα με την εταιρία.

Αφού ο υπολογιστής ξεκινήσει – και αφού τελειώσει η λειτουργία POST- Το BIOS ψάχνει το Master Boot Record, ή MBR, που βρίσκεται αποθηκευμένο στον δίσκο εκκίνησης του συστήματος σας και το χρησιμοποιεί για να τρέξει το boot loader.

Επίσης μπορεί να δείτε το ακρωνύμιο CMOS, που σημαίνει «Complementary Metal – Oxide – Semiconductor». Αυτό αναφέρεται σε μνήμη που διατηρείται με την βοήθεια της μπαταρίας (battery – backed memory) όπου το BIOS αποθηκεύει διάφορες ρυθμίσεις της μητρικής. Πλέον κάτι τέτοιο δεν ισχύει αφού αυτή η μέθοδος έχει αντικατασταθεί με την μνήμη flash (που αναφέρεται επίσης και σαν EEPROM) στα σύγχρονα συστήματα. Η μνήμη flash είναι ουσιαστικά ο τύπος μνήμης που έχουν τα φλασάκια usb και οι ssd δίσκοι όπου τα δεδομένα διατηρούνται χωρίς να απαιτείται ρεύμα.

Γιατί το BIOS είναι παρωχημένο και καταργήθηκε

Το BIOS κυκλοφορεί για πάρα πολύ καιρό και δεν αναπτύχθηκε αρκετά. Ακόμα και PC που έτρεχαν MS-DOS την δεκαετία του 1980 είχαν BIOS!

Φυσικά είχε βέβαια κάποια εξέλιξη. Δημιουργήθηκαν μερικές προσθήκες, συμπεριλαμβανόμενου του ACPI, (Advanced Configuration and Power Interface). Που επιτρέπει στο BIOS να ρυθμίσει πιο εύκολα συσκευές και να πραγματοποιήσει προηγμένες ρυθμίσεις ενέργειας, όπως την κατάσταση αναμονής του υπολογιστή. Βέβαια κατά κύριο λόγο παράμενε ίδιο όπως ήταν στην εποχή του MS-DOS.

Το παραδοσιακό BIOS επίσης έχει σοβαρούς περιορισμούς. Μπορεί να εκκινήσει το λειτουργικό σύστημα από δίσκους μεγέθους 2.1 TB η μικρότερους. Δίσκοι μεγαλύτεροι των 3 TB που πλέον είναι κάτι σύνηθες σε έναν υπολογιστή με BIOS δεν μπορούν να πραγματοποιήσουν εκκίνηση. Ο περιορισμός οφείλεται στον τρόπο που λειτουργεί το Master Boot Record (MBR) του BIOS

To BIOS τρέχει μόνο σε 16-bit λειτουργία επεξεργαστή και έχει μόνο ένα 1 MB μνήμη για την εκτέλεση του. Συχνά έχει δυσκολία να εκκινήσει πολλές συσκευές hardware ταυτόχρονα, το οποίο οδηγεί με την σειρά του σε μεγαλύτερους χρόνους εκκίνησης όταν προσπαθεί να ενεργοποιήσει όλες τις συσκευές και τις διεπαφές σε ένα σύγχρονο PC

To BIOS χρειαζόταν αντικατάσταση εδώ και πολύ καιρό. Η Intel είχε ξεκινήσει την ανάπτυξη του πρωτοκόλου Extensible Firmware Interface (EFI) από το 1998. Η Apple επέλεξε το EFI όταν έκανε μετάβαση τεχνολογίας στην αρχιτεκτονική επεξεργαστών Intel στα Mac το 2006, αλλά οι άλλοι κατασκευαστές PC δεν την ακολούθησαν.

Το 2007, η Intel, η AMD, η Microsoft, και οι κατασκευαστές PC συμφώνησαν στο νέο πρωτόκολλο Unified Extensible Firmware Interface (UEFI) Αυτό πλέον έχει γίνει το πρότυπο και διαχειρίζεται από το Unified Extended Firmware Interface Forum στο οποίο δεν είναι αποκλειστικά η Intel. Η υποστήριξη UEFI παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στα Windows στις εκδόσεις Windows Vista Service Pack 1 και Windows 7. Η μεγαλύτερη πλειοψηφία τον υπολογιστών που βρίσκονται αυτή την στιγμή στην αγορά χρησιμοποιούν UEFI παρά το κλασσικό BIOS

Πως το UEFI αντικαθιστά και βελτιώνει το BIOS

 

Το UEFI αντικαθιστά το παραδοσιακό BIOS στα PC. Δεν υπάρχει τρόπος να αλλάξετε από BIOS σε UEFI στο PC που ήδη έχετε αν είναι παλιό. Θα πρέπει να πάρετε νέα μητρική η τελείως καινούργιο PC που υποστηρίζει και περιέχει UEFI, πράγμα το οποίο γίνεται πλέον σε όλους τους υπολογιστές. Οι περισσότερες εκδόσεις UEFI υποστηρίζουν εξομοίωση BIOS αντι για UEFI ώστε να υπάρχει συμβατότητα με παλαιοτέρα λειτουργικά συστήματα και συσκευές (backwards compatible).

Το νέο πρότυπο UEFI δεν έχει τους περιορισμούς του BIOS. Μπορεί να εκκινήσει το λειτουργικό σύστημα από δίσκους 2.2 TB η μεγαλύτερους. Για την ακρίβεια το θεωρητικό όριο είναι 9.4 zettabytes! (9.4 zettabytes = 8.549.250.196 terabytes) Αυτό το μέγεθος είναι περίπου τρείς φορές όλα τα δεδομένα του Internet αυτή την στιγμή. Αυτό συμβαίνει γιατί το UEFI χρησιμοποιεί την διαμερισματοποίηση GPT αντί του MBR. Επίσης πραγματοποιεί εκκίνηση με διαφορετικό τρόπο, χρησιμοποιώντας εκτελέσιμα EFI αρχεία χωρίς να τρέχει κώδικο από το MBR του δίσκου.

Το UEFI μπορεί να τρέξει σε λειτουργία επεξεργαστή 32-bit η 64-bit mode και έχει μεγαλύτερη μνήμη για να τρέξει από το BIOS, που σημαίνει ότι η εκκίνηση γίνεται πιο γρήγορα. Επίσης σημαίνει ότι οι οθόνες ρυθμίσεων και επιλογών είναι κατά πολύ ανώτερες από του BIOS και μπορούν να περιέχει γραφικά και υποστήριξη ποντικιού. Αυτό δεν συμβαίνει πάντα, υπάρχουν PC που έχουν το πρότυπο UEFI με απλό κείμενο, που δείχνει και λειτουργεί σαν το απλό BIOS.

Επίσης έχει και πολλές νέες επιλογές. Υποστηρίζει την ασφαλή εκκίνηση (Secure Boot) που ελέγχει το λειτουργικό κατά την εκκίνηση για να εξασφαλίσει την ακεραιότητα του από κακόβουλο λογισμικό. Μπορεί επίσης να υποστηρίξει λειτουργίες δικτύου κατευθείαν επάνω στο UEFI (χωρίς να έχει φορτωθεί λειτουργικό σύστημα) ώστε να μπορεί να γίνει ρύθμιση και αντιμετώπιση προβλημάτων εξ αποστάσεως. Με το κλασικό BIOS θα πρέπει να βρίσκεστε ο ίδιος μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή για να κάνετε ρυθμίσεις.

Δεν πρόκειται ουσιαστικά για έναν αντικαταστάτη του BIOS. Το UEFI στην ουσία είναι ένα μικροσκοπικό λειτουργικό σύστημα που τρέχει επάνω από το το υλικολογισμικό (firmware) του PC και έχει κατά πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες. Μπορεί επίσης να αποθηκευτεί σε flash μνήμη στην μητρική η να φορτωθεί από σκληρό δίσκο η κοινόχρηστο αρχείο στον δίκτυο κατά την εκκίνηση.

Το κάθε PC με UEFI μπορεί να έχουν διαφορετική εμφάνισει και επιλογές. Αυτό έχει να κάνει με τον κατασκευαστή του PC, αλλά οι βασικές λειτουργίες είναι ίδιες σε όλα.

Πως μπορείτε να προσπελάσετε της ρυθμίσεις του UEFI σε ένα σύγχρονο PC 

Αν είστε ένας απλώς χρήστης PC, πηγαίνοντας σε έναν υπολογιστή που έχει UEFI δεν θα διαπιστώστε κάποια αλλάγή. Ο νέος σας υπολογιστής θα εκκινεί και θα τερματίζει πιο γρήγορα από ότι με το BIOS και μπορείτε να χρησιμοποιήσετε δίσκους μεγαλύτερους από 2.2 TB.

Αν χρειαστεί να προσπελάσετε τις low-level ρυθμίσεις (δηλαδή να μπείτε στο BIOS όπως συνηθίζουμε να λέμε) πρέπει να προσπελάσετε τις ρυθμίσεις μέσω του υλικολογισμικού UEFI μέσω των επιλογών που παρέχουν τα Windows και όχι πατώντας κάποιο πλήκτρο κατά την εκκίνηση του υπολογιστή. Οι καινούργιοι υπολογιστές φορτώνουν τόσο γρήγορα πλέον που οι κατασκευαστές δεν θέλουν να καθυστερεί το μηχάνημα περιμένοντας αν θα πατήσετε κάποιο πλήκτρο.

(Σε έναν υπολογιστή με Windows 10 θα πρέπει να πάτε στις ρυθμίσεις και από εκεί να επιλέξετε την επιλογή Ρυθμίσεις -> Ενημερώσεις και Ασφάλεια -> Επαναφορά -> Προχωρημένες επιλογές εκκίνησης και να πατήσετε το “Εκκίνηση τώρα” Στο μενού που θα εμφανιστεί θα επιλέξετε το “Ρυθμίσεις υλικολογισμικού UEFI”)

 

Υπάρχουν ωστόσο υπολογιστές με UEFI που σας επιτρέπουν να προσπελάσετε το UEFI με τον ίδιο τρόπο με το BIOS πατώντας ένα πλήκτρο κατά την εκκίνηση.

Ενώ το UEFI αποτελεί μία μεγάλη καινοτομία, όλες οι αλλαγές βρίσκονται στο παρασκήνιο. Οι περισσότεροι χρήστες PC δεν θα καταλάβουν ποτέ διαφορά ή θα χρειαστεί να κάνουν κάποια ενέργεια γιατί το PC τους χρησιμοποιεί UEFI αντί για το παραδοσιακό BIOS. Το μόνο που χρειάζεται να ξέρουν είναι ότι υποστηρίζει περισσότερες σύγχρονες συσκευές και επιλογές.

Top